Tíðni kulnunareinkenna og skýringar á kulnun starfsfólks í háskólum á Íslandi

Útdráttur

Erlendar rannsóknir sýna að háskólakennarar upplifa mikið álag í starfi og að tíðni kulnunareinkenna meðal þeirra er há, ekki síður en hjá kennurum annarra skólastiga. Hér á landi hafa kulnunareinkenni meðal háskólakennara ekki verið rannsökuð áður, en í starfsumhverfiskönnun Háskóla Íslands segjast 80% akademískra starfsmanna upplifa mikið vinnuálag. Kulnunareinkenni, svo sem örmögnun, hugræn og tilfinningaleg skerðing, og skyn-, hjartsláttar-, og meltingartruflanir, eru afleiðing langvarandi vinnuálags og ofvirkni streitukerfa líkamans. Séu kulnunareinkenni mikil og langvinn skapast hætta á kulnunarröskun sem er alvarleg og kostnaðarsöm fyrir einstaklinga og samfélag. Í þessari rannsókn var tíðni kulnunareinkenna metin með netkönnun meðal félagsfólks í Félagi háskólakennara og Félagi prófessora við ríkisháskóla, N = 624. Tíðni kulnunareinkenna og líkur á kulnunarröskun voru metin með íslenskri útgáfu skimunarlistans Burnout Assessment Tool. Þá svöruðu þátttakendur spurningum um vinnuálag og félagslegan stuðning á vinnustað. Niðurstöður sýna að 36% svarenda eru í mikilli eða mjög mikilli hættu á kulnunarröskun, en að tíðni og alvarleiki einkenna fari eftir stöðu innan háskólanna. Doktorsnemar eru í sérlega mikilli hættu á kulnunarröskun, en starfsfólk sem ekki sinnir kennslu er í minni hættu. Konur og yngri svarendur mælast með tíðari einkenni en karlar og eldri svarendur. Vinnuálag mælist mjög mikið hjá akademísku starfsfólki og álag hefur sterk tengsl við tíðni kulnunareinkenna. Félagslegur stuðningur á vinnustað er mestur hjá stjórnsýslustarfsfólki og hefur neikvæð tengsl við tíðni einkenna. Það er mat höfunda að háskólayfirvöldum beri að taka þessar niðurstöður alvarlega og koma á forvörnum með því markmiði að minnka vinnuálag á akademískt starfsfólk háskóla og draga þar með úr líkum á kulnun.